Poetycka strefa
Jerzego
Granowskiego

      Ukazała się maleńka książeczka Jerzego Granowskiego z miniaturami poetyckimi pt. "Błyskawice dla dobrych ludzi". Inspiracją były zdjęcia - jego własne, krewnych i licznych przyjaciół. Tomik ów jest oazą haiku i podobnych, oryginalnych utworów, efektem spostrzegawczości, refleksu i niebanalnych skojarzeń. Lektura dla osób wrażliwych a nie mających wiele czasu na czytanie.
Autorowi z wyrazami szacunku i przyjaźni napisałem takie trzy miniatury:

Przygody małej Amelki

Przygody Ignasia

Zbiór opowiadań Marcina Kowalczyka przenosi nas w inny wymiar rzeczywisty i fantazji. Autor czerpie z najlepszych wzorców, trzymając wysoki poziom. Czytelnik nie będzie mieć czasu na nudę i książkę pochłonie z dużym zainteresowaniem.


ISBN 978-83-62769-98-8
Wydawnictwo Komograf
Warszawa 2014
Projekt okładki Jerzy Granowski
Wstęp Jerzy Stasiewicz
Redaktor wydania Piotr Goszczycki

Piękna Helena

Ciebie wyrzeźbię

Odpowiedź

Udar społeczny

Zwrotniczego przy tym nie było

Epizod nocy letniej

Adam i Ewa uwolnieni

Julka i Romek

Odkrywcy naszych czasów

Requiem łódki


ISBN 978-83-60943-86-1
Wydawnictwo KryWaj
Koszalin, V 2013

Okładkę zaprojektował Tomasz Jakubiak,

Wstęp - Bolesław Zaja,

Redaktor wydania Piotr Chruśliński

Opracowanie Krystyna Wajda - Wydawnictwo KryWaj Koszalin, V 2013 r.

Szybki pociąg haiku - komentarz do antologii.
      Z antologii wybrałem po jednym haiku każdego autora (cytowanym po nazwisku), komentując w taki sposób, jak dyktowała mi wyobraźnia. Wchodzę w dyskurs, starając się w każdym przypadku wykreować przykładową warstwę indeksalną, która mogłaby być motywacją do powstania utworu.

      1. Jerzy Granowski: na moście pociąg / obraz odbity w wodzie / ryba na brzegu
      Ryba na brzegu a pociąg w wodzie to realny obraz ale i przekora. Sztuczne kwiaty, martwa natura, brak ruchu, sztuka na wspak (odwrócone kalkulacje). W swojej powieści „A rebour” Joris-Karl Huysmans posunął się jeszcze dalej. Oto znudzony życiem kolekcjoner szuka żywych kwiatów, udających sztuczne, wcześniej eksperymentował z żółwiem na dywanie (lecz mu zdechł). Co on miał w głowie? Twierdził, że w sztuce trzeba wyczerpać wszystkie możliwości, oryginalność polega na zaprzeczaniu tego, co było. Gdy nie ma się innego pomysłu, można wyprowadzić rzeczy z ich naturalnego środowiska i umieścić w innym, aby otrzymać całkiem nową jakość. Nie wolno tylko przesadzać (starych drzew). Odbity obraz (nawet w ruchu) to nie sama w sobie rzeczywistość (patrz w jaskini Platona), a jednak bywa, że dopiero jakaś abstrakcja, pozwala tę prawdziwą lepiej zrozumieć (taka jest natura ludzkiego umysłu, że nie potrafi ogarnąć całości), heurystyki myślenia bywają zaskakujące (choćby te dotyczące czasu, ruchu i zmiany). Impresjonistom sztuka fotografii pozwoliła lepiej pojąć i uchwycić ruch (choć na zdjęciu rzeczy zastygają). Trudno utrwalić chwilę zwłaszcza, gdy czas pędzi. Mistrzowie pióra i pędzla to potrafią. Niektórzy, by zobaczyć coś realnie, długo wpatrują się w lustro. Zaskoczona w kąpieli małpa szuka siebie po drugiej stronie (pośliznęła się na mydle, dużo śmiechu i piany). Alicja zobaczyła tam białego królika, domek z kart, a nawet cały świat. Człowiek w swoich marzeniach potrafi się zatopić, czasem mu tylko ciężko złapać oddech. Rzeczy w wodzie falują, twarz nabiera zmarszczek (głębi w oczach). Prawdziwe słowa odzwierciedlają rzeczywistość, a te magiczne tworzą doskonałą iluzję (pełną życia i ruchu).

      2. Łucja Dudzińska: zgarbione plecy / prowadzą koleiny / tworzą nowy szlak
      Wewnątrz jesteśmy jakby całym światem, kreujemy siebie od poczęcia, chodzimy po bezdrożach, szukamy własnej drogi. Nawet idąc po cudzych śladach i to pod opieką dorosłych, pod przewodnictwem dojrzalszych odkrywamy w sobie nieznane, próbujemy nazwać (niekiedy bezskutecznie). To, co potrafimy sobie uświadomić, jest raptem jakimś wierzchołkiem góry lodowej, nasz duch zanurzony jest w oceanie wiecznej otchłani (lub w zmarzlinie). Każda trajektoria losu jest czymś indywidualnym, niepowtarzalnym, skomplikowanym (ale jakże ważnym) - meandrujemy, przeskakujemy na inne tory, żłobimy nowe koryta, kreślimy przypadkowe esy floresy. Coś ją wyznacza, przyciąga (celu prawie nie widać). Człowiekowi wydaje się, że w końcu odnalazł swoją drogę do nieba, gdy ciało odmawia mu już posłuszeństwa. Uśmiecha się do Boga, aby go zabrał autostopem. W tunelu widzi jakieś światło - serce mu staje (i... przyspiesza).

      3. Joanna Danuta Bieleń: mokry parowóz / przygarbiona staruszka / cofa wskazówkę
      Pociąg spóźniony, ciufcia się zasapała. Dawniej według jej przyjazdów można było nastawiać zegarki. Dziś cofnięcie wskazówek pozwala zmniejszyć różnicę względem planu - szybkie pociągi nie pomagają (u nas im szybsze, tym większe są spóźnienia), nowoczesność kosztuje, czas wykorzystać staruszkę. Zwłaszcza, że w tej zmianie czasu ma osobistą intencję, każda sekunda jest dla niej na wagę złota, przyda się dodatkowa godzina (coraz trudniej coś zaoszczędzić). Na chwilę patrzy pod światło - tyle ich kiedyś przepływało między palcami (ciekną i skrzą się). Podróże w czasie okazały się iluzją, teraz wie, że na tej linii jeździ się tylko w jedną stronę. Co roku powtarzamy jedną godzinę, w dzień świstaka cały dzień (w innej, bogatszej strefie kulturowej). Może warto by przy tej okazji coś zmienić, poprawić, a choćby tylko podjąć jakąś głębszą refleksję?

      4. Paweł Kubiak: odjechał pociąg / w biel szronu na pokładach / sadzę tęsknotę
      Odjazd pociągu odsłania pokłady bliżej nieokreślonej tęsknoty (nostalgii), małą pustkę egzystencjalną białych nocy (na przednówku) w sercu. Szron jest dla niej jak gleba i naturalny nawóz (też mi się z sadzią skojarzył). Dziadek Mróz maluje tym na szybach swoje zimowe rajskie ogrody, fantasmagorie, snuje jakieś futurystyczne wizje (szklane domy), baśnie z tysiąca i jednej nocy, które swoimi słowami opowiada Sheherezada (dziewczynka szuka księcia, znudzony książę - seksu, przygód i bogactwa). Sztuka dla mas, a także inspiracja dla socrealistycznych witraży, sztuczne ognie, pod choinką, stoimy z bratem jak te kołki i uśmiechamy się do siebie w chińskich czapeczkach (rzeczywistość nieco skrośna). Każdy ma jakieś swoje doświadczenie tęsknoty, braku czegoś lub kogoś (czasem naiwne). W mojej pamięci ten utwór budzi wspomnienie internowania, reglamentację odwiedzin, bieszczadzkie pejzaże zza drutów, kolejkę wąskotorową, bazę ludzi umarłych, poemat w peerelowym realu „Siekierezada”, „Przedwiośnie”, „Kwiaty polskie”, a z jeszcze większym rozmachem i dystansem: kolej transsyberyjską, epicki melodramat „Syberiada” (podobno stał się przepustką enkawudzisty na Zachód). Taki socjalistyczny romantyzm i romantyczność (dama rzuca się pod pociąg). Zderzam się z dekadencją srebrnego ekranu, z postępującym procesem laicyzacji świata (biało aż po horyzont), z walką z kościołem (historia lubi się powtarzać). Pociągiem z Nowego Łupkowa przez Komańczę wracam do domu (kierunek: wschód -zachód). Stąd wiem, że była tam jakaś cywilizacja.

      5. Bronisława Sibiga: wiosenny ranek / na drżącej pajęczynie / wschodzące słońce
      Pajączek obudził się o poranku, przewrócił na plecy, prostuje nóżki i oczy przeciera ze zdumienia - o jak tu pięknie... słoneczko wdrapuje się po jego pajęczynie, łagodne podmuchy wiatru, dotyk promieni wprawia ją w delikatne drżenie, a stłoczone na nici muchy aż lepią się z podniecenia (górą emocje), ciepła wiosna i śniadanko, pełny brzuszek. Może i tkwi w tym drżeniu też muszy strach, ale w oczach pajączka i szmaragdowych kroplach rosy odbija się zielona łąka, cały świat, a w uszach brzmi radosne trele. Impresja tej chwili niesie z sobą coś ulotnego i niepowtarzalnego, czysta przyjemność - powoli będzie ją konsumował i trawił cały dzień.

      6. Roman Gileta: w zdaniu świata / o każdym czasie jestem / życia przecinkiem
      Podobno w hebrajskim znaków interpunkcyjnych nie ma, w zdaniu: „jestem, który jestem” przecinek dodano w przekładzie. W haiku też ich się nie stosuje, autor umieszcza go na końcu tego utworu, w poprzednim wersie podkreśla, że: był, jest i będzie (w każdym razie, w każdym czasie). Niewątpliwie kokietuje, nawiązując do Wojaczka (pamiętamy): w zdaniu twego życia śmierć jest przecinkiem. Widać jak na dłoni, że bawi się słowem. Gawędziarze stosują niekiedy kolorowe wykrzykniki. Tu uczucia i emocje nikną gdzieś w tle, nieco podretuszowane (wobec ostateczności silimy się na spokój i dystans), ale słowa nas zdradzają - jesteśmy otwartą księgą, wystarczy, że ktoś nas spyta o imię. Brak pokory, Boga w sercu, odrobina nihilizmu, to mieszanka, w której każde niemal zdanie (zwłaszcza człowiek) jawi się bez sensu, w każdym razie bez tej głębi, która stanowi o ludzkiej godności. Na ogół nie lubię surfować po powierzchni, ale to haiku ma w sobie tę dwuznaczność, która mnie prowokuje, uwodzi i skłania do przemyśleń (można się pogubić). Sądzę, że warto wziąć udział w tej intelektualnej grze.

      7. Danuta Bartosz: i doskonałość / potrzebuje pokory / w pałacach dumy
      W pałacach dumy komnaty są ogromne (i tajne przejścia), można się pogubić (przepyszne kandelabry dają sztuczne i słabe światło). Do doskonałości dochodzi się długo, praktycznie całe życie, stracić można wiele, czasem wszystko (w jednej chwili). Pokusy czyhają zewsząd, niebezpiecznie jest myśleć o własnej doskonałości, najtrudniej jest wtedy, gdy jedną z niezbędnych dla niej składowych jest miłość, ale i bez niej łatwo nie jest - rywalizacja potrafi zabić nawet radość sukcesu. Kiedy napięcie opada, człowiek czuje się zmęczony, nic go już nie cieszy. Duke Eisentes szukał doskonałej prostoty - najpierw w sztuce (doszedł w końcu do pustych ram). Coraz trudniej było mu rywalizować z innymi. Na jednym z ostatnich wernisaży okazało się, że jest jedynym, który rozumiał swoją sztukę (poczuł się samotny). Najgorsze jednak, że nie potrafił zrealizować swojej idei do końca - idealna pustka, która zrodziła się w jego umyśle, wymagała jeszcze kilku kroków, ramy musiały zniknąć, cała sztuka, a w końcu on sam. Nie miał pomysłu, jak o tym opowiedzieć, jakiekolwiek słowa zabijały ideę, tym bardziej nie wiedział jak tego dokonać. Doszedł w końcu do przekonania, że musi zrealizować pustkę w sobie, zaczął szukać tej duchowej. Przeczytał w tym celu dzieła św. Jana od Krzyża. Czuł jakąś prawdę, w idei doskonałej obojętności, nawet ascetyczna droga na górę Karmel nie wydała mu się stroma. Idea twierdzy wewnętrznej św. Teresy od Jezusa też pasowała do tej koncepcji (w siódmej komnacie jego zdaniem miało już nic nie być). Doszedł do przekonania, że doskonała prostota wymaga takiego stanu ducha, aby już nic nie czuć. Kolejne przemyślenia popchnęły go do samobójstwa. Z mostu skoczył beznamiętnie, próbował latać, szeroko rozłożył ręce, ostatnia myśl przemknęła mu w głowie jak błyskawica: wybacz mi Panie, że tak zbłądziłem.

      8. Lucyna Siemińska: światła na torach / rozstania i powroty / zgodnie z rozkładem?
      Jesteśmy sobie przeznaczeni? Robimy jakieś plany na przyszłość i projekty? Planujemy nasze podróże? Bez światła Ducha Świętego ani rusz. Opatrzność czuwa (ważniejsi jesteśmy dla niej niż wiele wróbli), ale wymaga naszej współpracy. Radzi jednak, by nie przywiązywać się nadmiernie do swoich planów, bo to nie na naszą główkę (im dalej w las, tym mniej widać) - w pewnym sensie nie do przewidzenia. Niewiele trzeba, by nie poszło zgodnie z planem, a potem dziwimy się, że przed nami jakiś kolejny „jurassic park”. A może z własnej woli idziemy na żywioł (widząc ciemność), kierujemy się intuicją, podejmujemy wyzwania, walkę, wchodzimy w starcie, skaczemy śmiało (na głęboką wodę, w przepaść, w nieznane), czynimy sobie ziemię poddaną, eksplorujemy? Dla niektórych świat to kasyno, życie to ruletka (gra i zabawa w parku rozrywki) - stawiają wszystko na jedną kartę (łatwo przyszło, łatwo poszło), a potem kulka w łeb, człowiek na torach (las samobójców albo Las Vegas). Jedni składają przysięgę i dają się zaobrączkować, inni żyją na kocią łapę, wchodzą w związki partnerskie (swobodnie, lekko i bez zobowiązań). Rozchodzimy się i schodzimy (kłócimy i godzimy), usprawiedliwiamy swoje czyny jakąś mądrością (symbolicznie i metaforycznie), byle na jakimś gorącym uczynku (znaczy na czymś konkretnym) nie dać się złapać. Nie jestem bez winy, gdy ciężko, sięgam po abstrakcję, odrywam się od szarej rzeczywistości: czasem trzeba rozprostować kości (jadę w góry, w siną dal, byle dalej od tej nędzy, szarości i codziennego smogu). Żyjemy w nieustannym napięciu, między zobowiązaniem i potrzebą zaplanowania przyszłości, a koniecznością reagowania na potrzeby chwili, między młotem a kowadłem, jak bezdomni, w poczekalni, na jednej wielkiej stacji świata (ciągle w ruchu, czasem trzymamy się rozkładu).

Komentarze: Tadeusz Dudek

* * * (na wezwanie) * * * (prom zakotwiczył)
* * * (już na powitanie)
* * * (zamknąłem nawet oczy)
Bunt aniołka
* * * (wieczorem na ulicy)
Cud w mieście
* * * (upadła)
* * * (wstaniemy o świcie)
* * * (z rezerwą wkroczyłeś)
Spotkanie we mgle
Odrzucony

Wydawnictwo: Małe Wydawnictwo
Kraków, XII 2010
ISBN 978-83-62769-04-9

Małgorzata Angel, Bernadetta Bąkowska, Joanna Danuta Bieleń, Agata Cichy, Hania Goszyc, Marta Gracz, Jerzy Granowski, Arkadiusz Irek, Wiesława Barbara Jendrzejewska, Kazimierz Linda, Christian Medardus Manteuffel, Ewa Willaume-Pielka, Daniela Polasik, Piotr Prokopiak, Alina Rzepecka, Lucyna Siemińska, Dorota Strugała, Jadwiga Stróżykiewicz, Aleksandra Tarkowska, Henryka Wołoszyk.

Poezja:
Dorota Strugała, Piotr Prokopiak, Maria Borcz, Lucyna Siemińska, Regina Orzechowska, Wojtek Roszkowski, Magdalena Dąbrowska, Anna Kusior, Tomasz Kropiowski, Wiesław Janusz Mikulski, Monika Grobelna, Ryszard Urbaniak, Marcin Siejda, Jerzy Granowski, Marcin Dydyna, Sebastian Pietrzak, Agnieszka Stasik, Elżbieta Ślubowska, Daria Szypuła
Fotografia:
Sebastian Pietrzak, Lucyna Siemińska, Monika Grobelna, Dorota Strugała, Janusz Strugała,
Recytują: Dorota Strugała, Lucyna Siemińska i Jerzy Granowski

Poezja:
Zbigniew Barteczka, Mariusz Bober, Leszek Czerwosz, Magdalena Dabrowska(Satargotte), Marcin Ferster(Fihu), Piotr Głowacki(Fulani Ya Mungu), Jerzy Granowski, Adam Jachocki(Alkomat), Lucyna Juchniewicz, Magdalena Kaczmarek(Vuo), Maria Kadzińska, Rafał Kasprzyk(Kapitalny), Ewa Korczyńska, Katarzyna Kordylewicz, Marieta Kozak, Mariola Kruszewska(Emde), Aneta Kulisz(Netusia), Maciej Kustosik(Ptaszekstoki, Anna Lee, Kazimierz Linda, Marek Lis, Dorota Łajło, Aleksandra Marcinkiewicz(Ola004), Arkadiusz Marczyk, Barbara Mazurkiewicz, Wiesław Janusz Mikulski, Małgorzata Mitukiewicz(Kjoshi), Krzysztof Mrozek(Sghor), Janusz Ostrowski(Amadeusz), Natalia Pijanowska(Faith), Piotr Plichta(Derveni), Tlidia Pytel(Ika), Henryk Longin Rogowski, Tomasz Rolko(Vetis), Ewa Sonnenberg, Izabela Sulwińska(Isabell), Adrian Szary, Jolanta Szczepańska, Marta Wachowiak, Wojciech T. Wacławek, Aleksandra Walczuk(Promysio), Marcel Woźniak, Marek Wójcik, Anna Wroniszewska, Elżbieta Zawistowska.
Przekłady:
Konstantin Simonow / Aneta Kulisz
Proza:
Sławomir Jerzy Ambroziak, Magdalena Galas, Robert Karwat, Grzegorz Krajczok, Ewa Kruchowska, Małgorzata Mitukiewicz, Kazimierz Niechoda, Piotr Raszewski, Henryk Longin Rogowski, Konrad Staszewski.
Ilustracje: Jerzy Granowski
Nr 1/2/2008
Grudzień 2007 / Styczeń 2008

Nadzieja
* * * (jak kocham Stwórcę)
* * * (jako pierworodne dziecko)

ISBN 83-924090-4-3
Piła, Listopad 2006

Wydawnictwo i Drukarnia Diecezjalna Sandomierz 2013
Redakcja i projekt okładki - Bogusław Majsiuk
Fotografie - Agata Atka Cichy

Wstęp - Odkrywanie pogubionych uczuć
- Jerzy Granowski
ISBN 978-83-927050-4-8
- SMFG Katowice

Wydawnictwo św. Macieja Apostoła z Tarnowskich Gór wydało Almanach Literacki "Po drugiej stronie miłości" pod redakcją Edwarda Przebieracza. Znalazł się tam jeden z moich linorytów "Macierzyństwo" (str. 134)...

"DOBA NA MAZOWSZU"

Autor:
Piotr Goszczycki

Słowo wstepne:
"Literacki rajd koleją" - Jerzy Granowski

Ilustracje:

Obrazy - Marta Zamarska

Zdjęcia - Katarzyna Łukasik i Tomasz Jeżewski
Korekta - Grażyna Cebo-Wiecek
Wydawnictwo KOMOGRAF
Styczeń 2012
ISBN 978-83-62769-34-6